LEDEN VAN DE VRIJMETSELAARSLOGE ,,LA FLAMBOYANTE,, TE DORDRECHT IN DE 19e EEUW 1812-1910
(door H.W.G. van Blokland-Visser)

DEEL 5:
1e MAÇONNIEKE (VRIJMETSELAARS) SOCIËTEIT "AURORA" IN NEDERLAND TE SLIEDRECHT 1843-1929

DEEL 5
1e MAÇONNIEKE (VRIJMETSELAARS) SOCIËTEIT "AURORA" IN NEDERLAND TE SLIEDRECHT 1843-1929

 

Dit is een overzicht van gegevens over de Maconnieke Societeit ,,AURORA,, in 1897 Loge "AURORA" met haar leden en Lokaties en e.v.t achtergronden die ik in de loop der jaren heb verzameld.
Aangevuld met gegevens over de leden van Loge "LA FLABOYANTE" te Dordrecht afkomstig uit Sliedrecht en Hardinxveld/Giessendam uit het ledenboek van Loge "LA FLAMBOYANTE" te Dordrecht van 1812 tot 1910 (Stadsarchief Dordrecht).
Gegevens over het Logement en Societeitsgebouw "DE HARMONIE" werden verstrekt door Dhr. Arie Smit te Sliedrecht.
Gegevens over de Maconnieke Societeit "AURORA" werden gevonden in het C.M.C. (Cultureel Maconniek Centrum) te Den Haag.
Het is een opzet om voor een ieder die belangstelling heeft voor de Vrijmetselarij en haar geschiedenis en de achtergronden van zijn of haar familie die daar lid van was en dit zelf kan aanvullen.


Historica/Schrijfster H.W.G. van Blokland-Visser Frans Halsstraat 18
3351VE Papendrecht email: hwg.blokland-visser@ziggo.nl 

februari 2011

 

 

flamboy05_01_harmonie.jpg (109102 bytes) flamboy05_02_harmonie.jpg (64515 bytes)
(afb. 1 - Het Logement/societeitsgebouw "De Harmonie", te Sliedrecht Rivierdijk/Middenveer in ca 1900. Hier werden vanaf 1843 tot 1893 de bijeenkomsten gehouden van de Maconnieke Societeit "Aurora") (afb. 2 - De huidige situatie van het Logement/societeitsgebouw "De Harmonie", verbouwd tot appartementcomplex)

Bijna 90 jaar hebben de vrijmetselaren in Sliedrecht en Hardinxveld-Giessendam vanaf 1843 tot 1929 een eigen Maconnieke (vrijmetselaars) Societeit "AURORA" (na 1897 een Loge) in Sliedrecht met ca 30 leden gehad.
Iets wat niet zo verwonderlijk was want er waren in de 19e eeuw 74 leden afkomstig uit Sliedrecht en Hardinxveld/Giessendam lid van de vrijmetselaarsloge "La Flamboyante" te Dordrecht.
Van 1843 tot 1893 werden de bijeenkomsten gehouden in het Logement /Societeitsgebouw "HARMONIE" aan de Rivierdijk binnendijks.
Van 1893 tot 1929 werden de bijeenkomsten gehouden in het Logement /Societeitsgebouw "MERWEZICHT" aan de Rivierdijk (nu 456) buitendijks (schuin tegenover "De Harmonie")
Vanaf 1897 tot 1929 werden de bijeenkomsten gehouden als Loge "AURORA".
Deze Maconnieke Societeit en Loge "AURORA" viel onder het bestuur van de vrijmetselaarsloge "LA FLAMBOYANTE" te Dordrecht.

Deze eerste Maconnieke (Vrijmetselaars) Societeit in Nederland werd in 1843 opgericht door 21 vrijmetselaren, waarvan 15 aannemers in de grond en waterbouw (baggerbedrijven) die woonachtig waren te Sliedrecht en Hardinveld-Giessendam.
Daarvan waren er 18 lid van Loge "LA FLAMBOYANTE" te Dordrecht en 3 leden van Loge " ORDE EN VLIJT" te Gorinchem.

De Vrijmetselaars Loge “LA FLAMBOYANTE” te Dordrecht werd in 1812 opgericht door o.a. Jan Schouten scheepsbouwmeester te Dordrecht.

In 1843
vond Jan Schouten als voorzittend meester van  Loge “La Flamboyante” te Dordrecht   het wenselijk dat er op vrijdag avond in het Loge gebouw “De Munt” de broeders bij elkaar kwamen, bij wijze van Societeit voor meer persoonlijk contact.

Deze gedachte vond zoveel weerklank, dat bij de leden van Loge “La Flamboyante” uit SLIEDRECHT en HARDINXVELD-GIESSENDAM, dat het plan ontstond om een Maconnieke (Vrijmetselaars) Societeit in SLIEDRECHT op te richten.

In 1843
verzochten de vrijmetselaren uit Sliedrecht en Hardinxveld-Giessendam aan het hoofdbestuur van de Vrijmetselarij te Den Haag om toestemming voor het oprichten van een Maconnieke Societeit te Sliedrecht. Mede in verband met de vervoersmoeilijkheden in de wintermaanden. (er was toen nog geen trein verbinding tussen Sliedrecht en Dordrecht).

In april 1843 werd er toestemming gegeven en de eerste Maconniek Societeit in Nederland te Sliedrecht onder de naam “AURORA” werd opgericht en viel onder het bestuur van Loge  “La Flamboyante” te Dordrecht.

Op 30 mei 1843 werd de eerste bijeenkomst van Maconnieke Societeit “Aurora” gehouden  in het Logement/Societeitsgebouw “DE HARMONIE”, binnendijks  te Sliedrecht  tegenover het Middenveer te Sliedrecht.

De bijeenkomsten werden gehouden in de wintermaanden op dinsdagavond.

Vanaf oktober 1844 hadden zij servanten in dienst voor de bediening tijdens hun bijeenkomsten in Societeit "De Harmonie" die ook lid waren van Loge "La Flamboyante" te Dordrecht.

ARIE DE GRUYTER
inw. 20-10-1844 (nr. 271)
Loge "La Flamboyante" servant (geb: 1797 Lekkerkerk, overl:1867 Sliedrecht)

MATHIJS VISSER inw. 15-12-1849 (nr. 303)
Loge "La Flamboyante " servant Koopman in wijnen te Sliedrecht (geb: 1817 Sliedrecht)

 

DE OPRICHTERS VAN DE MACONNIEKE SOCIETEIT "AURORA" TE SLIEDRECHT IN 1843

Van de 21 oprichters van de Maconnieke Societeit "Aurora" waren 18 leden van Loge "La Flamboyante" te Dordrecht en 3 leden van Loge "Orde en Vlijt" te Gorinchem.
Hier volgen de namen met daarbij de datum van inwijding en het nummer van inschrijving in het ledenboek van Loge "La Flamboyante" te Dordrecht van 1812-1910. (Stadsarchief Dordrecht)

1. ARIE DEKKER GERRITZ Inw: 23-1-1841 (nr 231) Aannemer te Sliedrecht (geb:1794 -overl:1869 Sliedrecht)
2. CORNELIS HARTOG ARIEZ Inw: 11-11-1833 (nr 150) Aannemer te Sliedrecht (geb:1794 Sliedrecht
3. FRANCOIS M. TH. HODENPIJL Inw: 25-1-1843 (nr 259) Medisch Doctor te Sliedrecht (geb:1809 Rotterdam )
4. AART HOFMAN ARIEZ Inw: 27-12-1840 (nr 236) Aannemer te Sliedrecht (geb:1799- overl:1870 Sliedrecht)
5. GIEL HOOGENDOORN PIETERZ Inw:13-12-1831 (nr 132) Aannemer te Hardinxveld (geb:1799 Hardinxveld)
6. WOUTER KALIS JANZ Inw: 23-1-1841 (nr 233) Aannemer te Sliedrecht (geb:1815 Sliedrecht- overl: 1888 Vught)
7. PAULUS LANGEVELD KLAASZ Inw: 5-3-1832 (nr 136) Aanemer te Giessendam ( geb:1794 Sliedrecht- overl: 1850 Hardinxveld)
8. JAN LUYT JACOBZ Inw: 20-9-1841 (nr 243) Heel en vroedmeester te Sliedrecht (geb:1-1818 Sliedrecht)
9. CORNELIS PRINS ARIEZ Inw: 7-2-1838 (nr 208) Aannemer/dijkopzichter te Sliedrecht (geb:1811- overl: 1873 Sliedrecht)
10. LEENDERT MART PRINS ARIEZ Inw: 23-1-1841(nr 234) Aannemer te sliedrecht (geb:1814- overl: 1854 Sliedrecht)
11. JAN ROSKAM WILLEMZ Inw: 20-9-1840 (nr 242) Aannemer te Sliedrecht (geb:1806- overl: 1856 Sliedrecht)
12. ARIE SNEEP Inw: 4-1-1843 (nr 256) (Chirurgijn te Sliedrecht (geb: 1814 Klundert)
13. ARIE VAN SPANJE GIJSBERTZ Inw: 11-11-1833 (nr 151) Aannemer te Sliedrecht (overl: 1897 Sliedrecht)
14. JAN SWETS WOUTERZ Inw:1-1-1834 (nr154) Aannemer te Hardinxveld (geb: 1793- overl: 1879 Hardinxveld)
15. ARIE ADRIAAN VISSER JOHZ Inw: 27-12-1840 (nr 235) Aannemer te sliedrecht (geb:1814- overl: 1864 Sliedrecht)
16. JOHANNES VISSER ARIEZ Inw: 11-11-1833 (nr 149) Aannemer te Sliedrecht (geb: 1794 Sliedrecht)
17. PIETER VISSER ARIEZ Inw: 5-3-1832 (nr 137) Aannemer te Sliedrecht (geb: 1798- overl: 1868 Sliedrecht)
18. ARIE VAN WIJNGAARDEN GERRITZ Inw: 11-11-1833 (nr 153) Aannemer te Sliedrecht (geb: 1803 Sliedrecht)
19. GERRIT LOCK Lid van Loge "Orde en Vlijt" te Gorinchem -
20. ARIE VAN HATTEM Lid van Loge "Orde en Vlijt" te Gorinchem -
21. LEENDERT ROODNAT Lid van Loge "Orde en Vlijt" te Gorinchem -

 

 

HET LOGEMENT- SOCIETEIT "DE HARMONIE" EN "MERWEZICHT" AAN DE RIVIERDIJK TE SLIEDRECHT

flamboy05_03_harmonie.jpg (73400 bytes) (afb. 3 - Links: Het Logement/Societeitsgebouw "De Harmonie', ca 1900; Rechts: Het Logement-Societeitsgebouw "Merwezicht", Rivierdijk 456 te Sliedrecht. Waar vanaf 1893 tot 1929 de bijeenkomsten werden gehouden van de Maconnieke Societeit "Aurora", vanaf 1897 tot 1929 Loge "Aurora")

Het logement/societeits gebouw was een centraal punt in een stad of dorp. Het was een klein hotel en had enkele zalen waar de plaatselijke clubs of besturen konden vergaderen.
De societeithouder moest van onbesproken gedrag zijn. Kunnen lezen en schrijven, rekenen en boekhouden en werd door de gemeente goedgekeurd. Veel van de plaats en zijn burgers weten, en zeer discreet zijn over alles wat hij hoorde en zag. Horen, zien en vooral zwijgen en hij werd goedgekeurd door de gemeente.
In 1843 is het Logement-Societeits gebouw "De Harmonie" in bezit van 

  WOUTER SCHRAM ARIEZ
 
(geb: 1819-overl:1889 Sliedrecht)

In 1853 komt het Logement-Societeisgebouw "De Harmonie" in bezit van 

  CORNELIS BOT PIETERZ
 
aannemer te Sliedrecht (geb:1803- overl: 1879 Sliedrecht)

In 1870 wordt het Logement-Societeitsgebouw "De Harmonie" overgenomen door 

  CORNELIS BOT CORNELISZ
 
  aannemer te Sliedrecht (geb:1830 Sliedrecht), z.v. Cornelis Bot Pieterz en Aagje Verboom.
  Op 2-9-1877 wordt hij (lid nr 616) van Loge "La Flamboyante" te Dordrecht.
  In 1870 plaatst hij een grote aanbouw achter het bestaande gebouw.


In 1865 t/m 1889 was de Logement-Societeithouder van "DE HARMONIE" :

  ARIE PRINS ARIEZ
  Logement-Societeithouder v/d "De Harmonie" te Sliedrecht.
  (geb:1827- overl:1895 Sliedrecht) z.v. Arie Prins Cornelisz (aannemer te Sliedrecht) en Cornelia de Groot Leenderts.
  Op 23-12-1865 wordt hij (lidnr 478) van Loge "La Flamboyante" te Dordrecht.
  Hij was getrouwd met Janna Klazina de Jager (weduwe van zijn broer Leendert Martinus Prins)
  Hij werkte eerst als aannemer in het bedrijf van zijn vader en werd later in ca.1865 Logement-Societeitshouder v/d "De Harmonie" te Sliedrecht


Op 6 juli 1889 brak er brand uit in het societeitsgebouw "De Harmonie". De brand ontstond overdag om 12.30 in de hooischelf die naast het gebouw was gelegen. De brand was veroortzaakt door kinderen die met lucifers hadden gespeeld.
In 1890 werd het gebouw te koop aangeboden: 
Een in geheel naar de eisen van de tijd gebouwd huis voorzien van gas en waterleiding met daarin gevestigd de in 1814 opgerichtte Heren Societeit "KEN U ZELVE" met 140 leden. De toneelzaal is 25 bij 9 meter en het decor is geschilderd door Dhr. Pautsma uit Rotterdam. Verder houden diverse verenigingen er hun vergaderingen wat een vaste huur oplevert van f 610,- per jaar. De Zaal en de bovenlogeerkamers hebben riant uitzicht op de Merwede.
Er waren geen kopers en Cornelis Bot Cz besluit het gebouw maar te gaan verhuren.

Cornelis Bot Cz vertrekt in 1892 naar Rotterdam met zijn gezin en de Logement en Societeitshouder Arie Prins Az gaat weg wegens zijn gezondheid.
Daarna ontstaan er met de komst van een andere Logement-Societeitshouder in het Societeitsgebouw "De Harmonie" problemen. Hij hield zich niet aan de regels van privacy en wat er binnen het gebouw zich afspeelde. Hij klapte graag uit de school, wat al gauw in de hechte gemeenschap van het dorp Sliedrecht voor problemen zorgde.
De Heren Societeit "KEN U ZELVE" met zijn 140 leden kreeg hier problemen mee en vertrok in 1893 naar het schuin tegenover gelegen logement "Merwezicht". Ook de Maconnieke Societeit "AURORA" met 30 leden kreeg problemen waarna had het bestuur o.l.v.


(afb. 4 - Paulus van de Wetering Adriaanz. In 1893 voorzitter v/d Maconnieke Societeit "Aurora", te Sleidrecht. Aannemer te Sliedrecht, geb. 1841 te Sliedrecht/overl. 1918 te Den Haag z.v. Adriaan v/d Wetering en Cornelia Maartens de Jong. In 1872 lid van Loge "La Flamboyante" te Dordrecht.)

de voorzitter PAULUS V/D WETERING ADRIAANZ
Aannemer te Sliedrecht (geb: 1841 Sliedrecht) z.v. Adriaan v/d Wetering en Cornelia de Jong
Op 18-1-1865 ingewijd in Loge "Willem Fredrik Karel" Den Helder (in 1872 lid Loge "La Flamboyante" te Dordrecht)


en

de secretaris M.A.C. SLOTEMAKER 
(notaris te Sliedrecht ) lid Loge "Orde en Vlijt" te Gorinchem besloot ook te verhuizen naar het schuin tegenover gelegen Logement "Merwezicht" (Rivierdijk nu nr.456)

De Heren Societeit "KEN U ZELVE" stelde haar vergaderruimte beschikbaar aan de Maconnieke Societeit "AURORA" wat niet zo verwonderlijk was. Sommige leden van Maconnieke Societeit waren ook lid of hadden familie die lid waren van Societeit "KEN U ZELVE". Men trof elkaar daar als aannemers bij het zaken doen. Van geheimhouding wie er lid was van welke Societeit was toen nog geen sprake en zou pas na 1910 zijn ontstaan.


LOGEMENT "MERWEZICHT" aan de Rivierdijk (nu 456) buitendijks te Sliedrecht bij het Middenveer te Sliedrecht.
In 1890 met Logement-Societeitshouder

flamboy05_05_merwezicht.jpg (117369 bytes) (afb. 5 - Rechts het Logement/societeitsgebouw "Merwezicht", ca 1900, Rivierdijk 456 te Sliedrecht. Rechts in de deuropening de Logement/societeitshouder Gerrit Blom van de Vlies Corneliz. In 1874 lid van Loge "La Flamboyante" te Dordrecht, geb. 1842/overl. 1917 te Sliedrecht, z.v. Cornelis v/d Vlies en Sijgje Baan)

GERRIT BLOM VAN DE VLIES
(geb:1842, overl:1917 Sliedrecht (In 1890 kwam officieel de 2e naam Blom bij de achternaam))
z.v. Cornelis v/d Vlies en Sijgje Baan.
Op 29-11-1874 wordt hij ingewijd (lid nr 592) in Loge "LA FLAMBOYANTE" te Dordrecht.
In 1874 is hij Logement-Societeitshouder van het Logement en cafe "DE ZWAAN" te Giessendam.


In dit gebouw kwam ook de plaatselijke Heren Societeit van Hardinxveld en Giessendam bijeen. Het gebouw was in bezit van de familie Schalk en stond aan de Peulenstraat te Giessendam.
In 1890 wordt hij Logementhouder van het Logement "MERWEZICHT" te Sliedrecht. Men kon daar overnachten en men was dicht bij het Middenveer, de aanlegplaats van de Fop Smit stoombootlijndienst op de Merwede.
In 1895 gaat een verzoek van enkele leden van de Maconnieke Societeit "AURORA" naar het hoofdbestuur van de Nederlandse Vrijmetselarij te Den Haag met het verzoek om van de Maconnieke Societeit "AURORA" een vrijmetselaarsloge te maken.
Er werd toestemming verleend tot het oprichten van deze nieuw vrijmetselaarsloge "AURORA" maar met beperkte uitvoeringen, er werden geen inwijdingen gehouden en het viel onder het bestuur van de loge "LA FLAMBOYANTE" te Dordrecht.
Op 26 januari 1897 werd loge "AURORA" geinstalleerd in de vergaderzaal van de Heren Societeit "KEN U ZELVE".
De Loge "AURORA" had ca. 30 leden.

flamboy05_06_aurora.jpg (50253 bytes) (afb. 6 - Het Schootsvel van Vrijmetselaarsloge "Aurora", in de kleuren van de loge Blauw en Zilver)

flamboy05_07_washington.jpg (51881 bytes) (afb. 7 - George Washington (22 febr 1732-14 dec 1799) 1e President van de Verenigde Staten afgebeeld als Vrijmetselaar met zijn schootsvel en draagjuweel en andere attributen van de Vrijmetselarij)

De oprichters van de Loge "AURORA" waren:

* JACOB VINCENT DISSELKOEN
  Onderwijzer te Sliedrecht (geb:1855 Lier, overl:1910 Sliedrecht)
  Inw. 8-9-1876 Loge "JACOB VAN KAMPEN" te Amersfoort.
  In 1883 wordt hij lid (nr 689) van loge "LA FLAMBOYANTE" te Dordrecht.
* WILLEM MARINUS V/D HOEVEN CORNELISZ
  Aannemer te Sliedrecht (geb:15-5-1853 Sliedrecht -overl: na 1910)
  z.v.Cornelis Johannes v/d Hoeven en Christina Nederhouw.
  Inw: 1-27-1880 Loge "ST. LODEWIJK" te Nijmegen.
  In 1891 wordt hij lid (nr 740) van loge "LA FLAMBOYANTE" te Dordrecht.
* JAN LEENDERT SCHRAM PIETERZ
  Aannemer te Sliedrecht, Rentenier te Dordrecht (geb:1844 Sliedrecht, overl: nov 1906 )
  z.v. Pieter Schram en Magdalena v Haaften.
  Inw:17-12-1873 Loge "LA CHARITE" te Amsterdam .
  In 1892 wordt hij lid (nr 755) Loge "LA FLAMBOYANTE" te Dordrecht.
* JORINUS PIETER KALIS WILLEMZ
  Aannemer te Sliedrecht (geb: 1843 Sliedrecht, overl: 1919 Sliedrecht)
  z.v. Willem Wouter Kalis en Helena Josina Prins
  Lid van Loge "ORDE EN VLIJT" te Gorinchem.
* LEONARDUS A. LANGEVELD PIETERZ
  Notaris te Sliedrecht (geb:1857 Hardinxveld)
  z.v. Pieter Langeveld Paulusz en Woutrina Visser.
  Lid van Loge "Orde en Vlijt" te Gorinchem.

flamboy05_08_debating.jpg (270148 bytes)
(afb. 8 - De Debating Club te Sliedrecht anno 1896 met daarop 3 leden van Loge "La Flamboyante te Dordrecht. Achteraan geheel rechts Jan David Wetsels (geb. 1857 Zaltbommel), rijksontvanger te Sliedrecht, in 1896 lid Loge"La Flamboyante te Dordrecht; vooraan geheel links: Jacob Vincent Disselkoen (geb. 1855 te Lier), hoofdonderwizjer te Sliedrecht, in 1883 lid Loge"La Flamboyante te Dordrecht; vooraan geheel rechts: Pieter Scheltema (geb. 1856 Gouda), arts te Sliedrecht, in 1896 lid Loge"La Flamboyante te Dordrecht)

Tot 1929 heeft Loge "AURORA" bestaan en werd daarna opgeheven.
De meeste leden waren overleden of verhuisd buiten de streek.

Het archief van Loge "AURORA" werd ondergebracht in het archief van het C. M. C. (Cultureel Maconniek Centrum) te Den Haag.
De lessenaar en enkele cordons en andere atributen van Loge "AURORA" kwamen terecht in de kelder van het Sliedrechts Museum.
Daar werden zij herkend door een vrijmetselaar uit Sliedrecht, die daar op bezoek was. Hij heeft deze voorwerpen van het Sliedrechts Museum gekregen en overgedragen aan zijn Loge "ORDE EN VLIJT" te Gorinchem.

 

NB.
- Het juweel van Prins Frederik.
GORINCHEM - Tot en met 6 januari is in het Gorkumse museum Dit is in Bethlehem onder de titel Vande Hoed en de Rand een tentoosntelling van formaat te zien. naar aanleiding van het 175-jarig bestaan van de Gorkumse vrijmetselaarsloge Orde en Vlijt is uit hele land een schat aan maçonnieke sier- en gebruiksvoorwerpen, zoals schilderijen, boeken, glazen, penningen en porselein bijeengbracht.....
.....Gelukkig bezit en gebruikt de Gorkumse loge ook een aantal emblemen van oudere datum. Deze in koper zeer fraai uitgevoerde bijous zijn afkomstig van de voormalige loge Aurora te Sliedrecht (1895-1929). Ter gelegenheid Van de Hoed en de Rand, worden de bijous van orde en Vlijt tot en met 6 januari tentoongesteld in Dit is in Bethlehem. 
[bron: Nieuwsblad Merwepost, 12/12/1990; p. 21/24 (http://gorinchem.courant.nu)]

 

(c) Papendrecht H.W.G. van Blokland februari 2011.